Wieczne Miasto Rzym skrywa wiele fascynujących zabytków i miejsc, które z pewnością warto zobaczyć. Nie wszystkie są jednak tak znane jak Koloseum czy Panteon. Fontanna di Trevi, otoczona przez klasycystyczno-barakowy Pałac di Trevi, położona jest niemal w centrum stolicy Włoch. Co to za miejsce i czy warto je odwiedzić? Przekonaj się sam, poznając historię najpiękniejszej fontanny Europy.
Pierwsza fontanna z wodą pitną
Źródła historii Fontanny di Trevi szukać należy jeszcze przed naszą erą. 19 lat przed narodzinami Chrystusa Marek Agrypa postanowił zbudować akwedukt, dostarczający świeżą wodę do Terme di Agrippa, zespołu term znajdujących się na polach Marsowych.
Zyskał on nazwę Aqua Virgo od dziewicy (łac. Virgo), która odnalazła źródło zasilające ten akwedukt. Płaskorzeźba upamiętniająca to legendarne wydarzenie znajduje się w prawej części fontanny.
Kolejne ważne wydarzenia przenoszą nas do piętnastego wieku. Akwedukt nadal funkcjonował, a Leon Battista Alberti postanowił go wykorzystać do zasilania pierwszej fontanny z pitną wodą w Rzymie. Ulokował ją na placu di Trevi. Miała ona prostą konstrukcję, ale doskonale spełniała swoją rolę przez kolejne kilkadziesiąt lat.
Monumentalna fontanna projektu Nicola Salvi
W 1640 roku papież Urban VIII (wywodzący się z rodu Barberinich) postanowił znacząco zmodernizować fontannę.
Był on wielkim mecenasem sztuki, podziwiającym szczególnie dzieła Giana Lorenzo Berniniego. To właśnie ten artysta przygotował pierwszy projekt monumentalnej fontanny.
Za życia papieża Urbana VIII udało się rozpocząć prace przygotowawcze, jednak wraz z jego śmiercią projekt został przerwany z powodu braku finansowania. Jedynym śladem po projekcie fontanny jest jej dzisiejsza lokalizacja – usunięto bowiem stary wodotrysk, przygotowując miejsce pod nową konstrukcję.
Jednak wizja monumentalnej fontanny pozostała żywa i wróciła w 1732 roku wraz z papieżem Klemensem XIII. Ogłosił on konkurs na nowy projekt monumentalnej budowli.
Wzięło w nim udział dwóch bardzo znanych artystów: Alessandro Galilei oraz Nicola Salvi. Początkowo to Alessandro był typowany jako zwycięstwa, jednak podniosły się liczne głosy sprzeciwu i ostatecznie zadanie zostało powierzone Salviemu.
Powstały projekt mocno nawiązywał to poprzedniej wizji Berniniego. Już w 1732 roku rozpoczęto pracę i trzydzieści lat później (22 maja 1762 roku) fontanna została ukończona.
Tej chwili niestety nie dożył sam projektant. Nicola Salvi zmarł bowiem w 1751 roku, a od tego czasu nad budową czuwał Giuseppe Pannini. Co ciekawe, aby zrobić wystarczająco dużo miejsca pod nową konstrukcję, konieczne było usunięcie centralnej części Palazzo Poli, stanowiący do dziś tło dla niezwykłej Fontanny di Trevi.
Co skrywa Fontanna di Trevi?
Konstrukcja liczy 27 metrów wysokości i wielkością dorównuje Palazzo Poli, znajdującego się w jej tle.
Główny materiał stanowił trawertyn, biała skała wapienna pochodząca z okolic Tivoli, miasta znajdującego się kilkadziesiąt kilometrów od stolicy Włoch.
Z tego samego budulca powstała Bazylika św. Piotra oraz Koloseum. Monumentalna fontanna stanowi prawdziwe dzieło sztuki, którego głównym motywem jest morze. Jakie nawiązania i symbole można znaleźć, podziwiając niezwykły wodotrysk?
Projekt nawiązuje do form klasycznych, czego przykładem jest główna forma fontanny, przypominająca łuk triumfalny. Z drugiej strony da się zauważyć znany z baroku przepych i bogactwo.
W centralnej części budowy znajduje się Okeanos – bóg mórz, rzek, jezior i oceanów w mitologii greckiej (gdyby był to Neptun, powinien posiadać swój charakterystyczny symbol – trójząb).
Rzeźba ta wyszła spod ręki Pietro Bracii, przyjaciela Slaviego. Bóg oceanów i mórz stoi na rydwanie z muszli, ciągnionym przez konie morskie.
Te z kolei są kierowane przez trytonów: pół ludzi, pół ryby. Na uwagę zasługuje oddanie dynamiki zwierzęcia z prawej strony, pokazującą nieprzewidywalność morza i potęgę fal morskich.
Drugi z koni morskich prezentuje spokojną taflę oceanu, stanowiąc przeciwwagę dla swojego towarzysza.
Bogowi towarzyszą także dwie statuy: z rogiem obfitości oraz z wężem Eskulapa (symbol zdrowia).
W górnej części fontanny znajdują się jeszcze dwie płaskorzeźby. Jedna prezentuje legendę odnalezienia źródła przez dziewicę, a druga Marka Agrypę nadzorującego budowę akweduktu Aqua Virgo. Ostatnim elementem fontanny są cztery statuy na szczycie. Nawiązują one do wagi wody w naszym życiu.
Zwiedzanie Fontanny di Trevi
Niezwykły monument znajduje się blisko centrum miasta, więc z łatwością można się do niego dostać pieszo lub z pomocą komunikacji miejskiej.
Do celu doprowadzi nas szum wody wydostającej się z wodotrysku. Zabronione jest dotykanie fontanny, a tym bardziej wchodzenie do wody. Jednak warto udać się na pobliskie schody, prowadzące pod ulicę. Stamtąd piękny zabytek wygląda jeszcze doskonalej.
Jest to jeden z najpopularniejszych (zaraz po Koloseum) zabytków Rzymu. Dlatego też niemal zawsze panuje pod nią ogromny tłok.
Sprzyja to kieszonkowcom, którzy poszukują często ofiar wśród turystów – warto zatem zabezpieczyć swój portfel oraz telefon komórkowy. Najlepsze warunki do zwiedzania panują o bardzo wczesnych godzinach. Wieczorem, a nawet w godzinach nocnych, fontannę oblega mnóstwo zafascynowanych przybyszów.
Wrzuć pieniądz do fontanny di trevi, a wrócisz tu znów!
Jak w przypadku wielu innych wodotrysków, tak i Fontanna di Trevi wiąże się z pewnym zwyczajem.
Zwyczaj każde stanąć tyłem do wody, a następnie przerzucić monetę ręką przez lewę ramię tak, by trafiła ona do fontanny. Jeśli się to uda, zyskamy gwarancję, że kiedyś jeszcze wrócimy do Wiecznego Miasta Rzymu.
Chęć powrotu deklaruje większość odwiedzających to miejsce turystów, ochoczo wrzucając drobne do środka.
Jest to tak popularna zabawa, że w wodzie ląduje nawet kilka tysięcy Euro każdego dnia. Monety te są następnie usuwane przez ekipę utrzymującą zabytek w dobrym stanie, by zapewnić miejsce dla kolejnych szczęśliwców. Wydobyte w ten sposób pieniądze przekazywane są następnie na cele charytatywne.
Trudno jednoznacznie określić, ile lat liczy sobie ten ciekawy zwyczaj. Wiadomo, że już w czasach starożytnych wodotrysk miał być źródłem szczęścia.
Wątpliwe jednak, by w tamtych czasach wrzucano do środka monety – głównie z powodu ich znacznie większej wartości, niż dziś. Możliwe jednak, że wystarczyło zamoczenie pieniędzy w wodach Fontanny di Trevi, by móc liczyć na powrót do największego miasta półwyspu Apenińskiego.
Nawiązanie do tego zwyczaju znaleźć można także w kinematografii. W 1954 roku powstał film Three Coins in the Fountain (trzy monety w fontannie), który mówił o możliwości wrzucenia aż trzech monet do wodotrysku w Rzymie. Każda z nich miała przynieść inną korzyść.
Pierwsza zapewniała powrót do Wiecznego Miasta.
Druga sprawiała, że osoba wrzucająca zakochiwała się w mieszkańcu tego miasta. Natomiast ostatnia była gwarancją ślubu ze wspomnianą miłością życia. Dlatego też należy uważać z wrzucaniem większej ilości monet, jeśli ma się już swoją wybrankę lub wybranka.
Legendy i ciekawostki związane z Fontanną di Trevi
Etymologia nazwy tego monumentalnego zabytku nie jest do końca znana.
Najbardziej rozpowszechniona teoria wywodzi słowo Trevi od “trzech ulic” czyli “tre vie”, odnoszące się do skrzyżowania trzech dróg w tym właśnie miejscu.
Bez żadnych wątpliwości jest to jednak największa fontanna w całym Rzymie, którą odwiedzają codziennie tysiące turystów, wrzucających do środka monety.
Wodotrysk zasilany jest przez akwedukt Aqua Virgo, związany z legendą o dziewicy. Początkowo miał on zasilać tylko zespół term na polach Marsowych.
Z czasem jednak był wykorzystywany także do innych celów. Oprócz Fontanny di Trevi zasilał on także inny wodotrysk, zlokalizowany przy Piazza Navona. Dziś konstrukcja ta praktycznie przestała istnieć, a oba miejsca są zasilane przez miejską sieć wodną.
Wokół fontanny rozpościerają się Palazzo del Quirinale oraz plac Piazza Colonna. W tym pierwszy mieści się siedziba prezydenta Włoch. Mimo to miejsca te są znacznie mniej znane, niż sama Fontanna di Trevi.
